Bazen insan nasıl hissettiğini bilemeyebiliyor. Gülerken anlatılan normal bir şey çok komik gelebiliyor. Ya da yeni tanıştığınız birinin nasıl biri olduğunu anlayamayabiliyorsunuz. Bem, insanın kendisini algılamasında, tanımasında davranışlarının öncü olacağını söylüyor. Gelin sizlerle kendini algılamanın ne olduğuna ve yeni arkadaşınızın kim olduğunu anlamanızı nasıl sağlayacağınıza bakalım.
KENDİNİ ALGILAMA; "Yolu Yola Sormak"
Bem'in kendini algılama kuramı minimal düzeyde kişi için davranışın içsel tutum ve inanca yön göstereceğini söyler. Bazen nasıl hissettiğinizi bilemiyorsunuz. Ne hissettiğimizi tahmin etmek için kendi davranışlarımızı kullanırız. Örneğin bir olay karşısında önce düşünme ve karar vermeden ziyade davranışımız, ilk tepkimizi oluşturur. Daha sonrasında bu davranışımızın bize kazandırdığı tutum ile hareket ederiz.
Bem kuramını bilişsel uyumsuzluk teorisine karşı atmıştır. Bilişsel uyumsuzluk; kişinin karşılaştığı durumlara karşı olabilecek ihtimal ve sonuçaları zihninde ki var olan uyuma göre biçimlendirme ve değerlendirme eğilimidir. Dengesizlik durumu ortaya çıktığında faal haldedir. Bem ise aksi şekilde var olan dengesizliği kendi davranışlarımızı gözlemleyerek bir tutum elde etme yoluna gittiğimizi söylüyor.
Birey kendini algılama da binevi dış gözlemci konumundadır. Her zaman sürekli bir yerlerden beynimizi girdiye maruz kalıyor ya da maruz bırakıyoruz. Çevre ve genetik faktörlerin sonucu olarak kendimizi tanımanın bir modülü, bu girdilerin çıktısı olarak davranışımıza yansıyor.Davranışıma bakarak kendimi tanıma imkanı sunuyor. Bem'de kişinin kendini kendi davranışlarına bakarak anlayabileceğini söylüyor.
Bu durumun en bariz örnekleri gülümsemesi ve surat asması istenen kişilere izletilen çizgi filmin gülümsemesi istenen insanlara daha komik gelmesinde görebiliriz. Ya da kaşlarımızı çatmayı bırakınca mekanik öfkemizin azalıcak olmasında da. Yeni tanıdığınız kişiye dair izlenimlerinizi netleştirebilmek için ona karşı kendi davranışlarınızı gözlemleyebilirsiniz.
En sonunda yine kendi yolunuzu kendinize sormuş oldunuz, arkadaşınızın kim olduğunu da bana söyleyin, ben sizi anlatırım.
