Lavaboya gitmek için öğretmeninizden izin alıyorsunuz. Bir süre işinizi hallettikten sonra sınıfa doğru gelirken, "aman allahım" teröristler, sizin sınıfdan birini rehin almış. Hemen arakdan sessizce yaklaşıp bi tanesinin üstünden atlayıp bacaklarınızla boynun kıstırıyorusunuz ve öğretmeninizde atılıp çocuğu kurtarıyor ve sizde kahhh.. Hadi ama, hepimiz bu hayali kurduk, heyecanlandık. Ama bazıları zil çalınca da bu hayali kurmaya devam etti. Gelin sizlerle bu "uyumsuz hayal kuran"lar kimlermiş, özellikleri neymiş ona bakalım.
MALADAPTİVE DAYDREAMİNG; Hayallerde Kaybolmak ya da Varolmak
Maladaptive daydreaming; türkçeye "uyumsuz hayal kurma" olarak çevrilmiş, kişinin günlükişlerini aksatabilecek boyutta hayal kurma arzusudur. Kişi hayal kurmak konusunda kendini engellemede başarısızlık yaşar, bu hayalin devam etmesi için bir çaba verir. Hayal yarıda kesilse dahi kaldığı yerden devam etme eğilimi gösterilir. Bu hayali kuran kişinin o esnada hayalin içeriğine göre yüz ifadesi değişebilir, jest-mimik yapma, fısıldama hatta konuşma eyleminde bile bulunabilir.
Belirtileri şöyledir;
- Gece uyumakta güçlük
- Hayali sürdürme konusunda karşı konulamaz bir istek
- Uzun, film gibi kurguya sahip hayall oluşturma
- Jest, mimik oynaması, fısıldama, konuşma eylemi gerçekleştirmek.
- Farkında olunmasına rağmen gerçek hayata dönmede zorluk
- Müzik, dizi-film, görüntü ya da konuşma gibi uyaran etkisiyle hızlıca hayal kurmak
- Sorumlulukların ertelenmesinden duyulan pişmanlık yaşamak şeklindedir.
Uyumsuz hayal kuran kişilerin hayalleri kendi başrolleri oldukları bir film gibidir. Hayalleri kendi içinde sıralaması, zamanlaması, düzeni olan bir kurguya sahiptir. Hayallerin içeriği; gerçekleşmesi çok istenilen bir arzu, gelecekleri hakkında amaçladıkları durum veya olay veya gerçek hayattaki olayların tetiklediği sahnelerin farklı versiyonları olabilir. Kişiler zaman zaman hangi konuda nasıl davranmaları gerektiğini düşünür. Hatta bu konuda kendilerini gerçek yaşama hazırlayabilir.
"Gündüz düşçüleri" için uyanık saatlerinin ortalama %57'si hayallerde geçmektedir. Uyumsuz hayal kurmayanlar için bu %16'dır. Bu hayallerin kategorisi ise şöyledir;
- Hoş olmayan gerçeklikten kaçış
- Sıkılmaktan kaçış
- Arzuların tatmin edilmesi, en başı çeker.
Bunların yanında "aşık olmak", "güçlü ve baskın olmak", "kahramanlık", "fiziksel şiddet kurbanı olmak" vs. gelir. Kişilik tipleri özelinde baktığımızda narsistik büyüklenme (arzuların tatmin edilmesi), Ayrılma korkusu yaşayan bireyler (derin ilişki odaklı hayal ve sıkılmaktan kaçış), anhedoni-hiçbir şeyden zevk alamama- (eğlenme, hoş olmayan gerçeklikten kaçış) şeklinde ifade edilir. İçeriği ile kişilik tipi herkes için aynı olmayabilir. Burada hayalin içeriği önemlidir. Bu kişi için ipuçları verir.
Bu eğilime sahip bireyler çocuklukta yaşanan duygusal ihmal veya istismar, sosyal kaygı yaşaması ayrıca, kişiler arası ilişkilerde problemi olan bireylerde görülmesi ile bağlantılıdır. Bu durumun tetiklediği bazı psikolojik sıkıntılar meydana gelebilir. En başında dikkat eksikliği, hiperaktivite, OKB, depresyon eşlik edebilir. Bu bireyler için temelde duygu yönetme problemi göze çarpar. Bir duygu fazla yaşanır, diğerleri bastırılabilir.
Freud hayal kurmanın bireylerin zayıflıklarını ödünleme ve ruhsal çatışmaları gidermek için kullanılan bir savunma mekanizması olduğunu söyler. Uyumsuz hayal kuran kişiler, aslında bu durumdan oldukça memnundur. Bu hayali sürdürmek onlara (aslında hepimize) duygusal bir rahatlama verir. "Uyumsuz hayal kurma" tanısı konulmuş bir psikolojik rahatsızlık değildir (en azından şimdilik)
Aslında genel anlamda bu özellikler hepimizde var. Hayal kurmak kişiye gerçeklikten kurtulup, yeni olası bir dünyayı yaratma imkanı verir. Ancak temel fark; birinin size "heyy burdamısın" dediğinde gerçek yaşama dönebiliyor olmanızdadır. (bırakın teröristlerden sınıfı güvenlik ekibi kurtarsın)
Kaynakça
https://www.acikbeyin.com/yeni-bagimliligimiz-hayal-kurmak/
Yam, F.C., (2021)Uyumsuz Hayal Kurma Kavramının Film Analizi Yöntemiyle İncelenmesi
https://www.evimdekipsikolog.com/blog/maladaptive-daydreaming-uyumsuz-hayal-kurma-nedir/
