Güldür Güldür; "Neden?" ve "Nasıl?" Komik

Oyuncuların fiziksel özellikleri, meslekler, arkadaşlık ilişkileri, özel hayat, toplumsal normlar gibi gündelik hayatın bütün yanlarını güldürü unsuru olarak kullanılabilen Güldür Güldür'de. Söz ve hareket, kıyafet, makyaj, dekor, skeci yönlendiren Ali Sunal ve seyirci, programdaki mizahı bütünler. Gelin sizlerle Güldür Güldür Show’da gülmece unsurlarını mizah teorileri açısından ele alalım ve kahkahası kulaklarımızda yankılanan Ali Sunal'ın bu güldürüye nasıl bir etkide bulunduğuna bakalaım.

Güldür Güldür- "Neden?" ve "Nasıl?" Komik

Programın sunuculuğunu Ali Sunal yapmaktadır. Öncesinde sunucunun oyun hakkında kısa bilgiler vermesiyle başlayan skeçlerin her biri ortalama 15-25 dakika sürer. Oyuncuların her biri her oyunda aynı ismi kullanmaktadırlar. Oyuncuların kullandığı isimler ve canlandırdıkları karakterlerin örtüştüğü söylenebilir. (Aziz, Yeter, Bilal). Her oyundan önce seyirci ile sohbet edilip az sonra başlayacak oyundaki mizahi durumun gerçek hayatta bir karşılığının olup olmadığı ölçülmektedir. Böylece işlenen konunun güncelliği ve insan hayatına yansımaları seyircilerin de katkılarıyla onaylanır.

Gülmecede söz ve hareketin yarattığı duygusal ve düşünsel etki üzerinden seyirci, gülmecenin atmosferine sokulur. Fikret Türkmen ve Pınar Fedakar bu durumu şu şekilde açıklar:

"Türk halk tiyatrosunda harekete bağlı mizah, temel olarak seyircide üstünlük duygusu yaratarak veya hareketlerin olması gerekenden veya seyircinin alıştığı olağan hareketlerden farklı veya abartılı bir şekilde gerçekleştirilmesiyle gülmeyi oluşturmaktadır. Bunun yanında, toplumsal kural ve baskılara eleştiri getiren hareketlere yer verilmesi de seyircinin rahatlamasına ve gülmesine neden olmaktadır."

Metinde Bahsedildiği gibi Güldür Güldürde 3 farklı mizah türü kullanılır;

Üstünlük;

Bu teoriye göre gülme, “daha önce bize ait olan zayıflıklarımızla karşılaştığımızda, içimizi bir yücelik duygusu kaplar” ve kendimizi bir başkasından ya da daha önceki zayıflıklarımızdan daha iyi görme duygusu, beraberinde gülme duygusunu getirir. Güldür Güldür Show’daki skeçlerde, gülmeyi yaratmak için üstünlük psikolojini oluşturacak unsurlar sıkça kullanılır. Örneğin;

Bir skeçte uçak pilotu olan Şevket ve otobüs şoförü Bilal arasındaki diyaloglar şu şekildedir:

Şevket: Şu Edirne’ye keşke uçak olsaydı iki dakika durmazdım burada. Şöyle Americano içebileceğim, şöyle portakallı ördek döşü yiyebileceğim tek bir yer yok ya.

Bilal: Merak etme burası benim çöplüğüm, sen ne döşü yemek istiyorsan çocuklara söyleyeyim de dürttürüp getirsinler. Sonuçta benim karizmam her şeye yeter.

Şevket: Karizma mı, vallahi beni çok güldürüyorsun ya. Sen karizmayı bir çeşit çorba mı zannediyorsun.

Gülmece unsuru yaratılırken karşıdaki kişinin fiziksel özellikleri de kullanır. Programda yer alan skeçlerin bazıları oyuncuların kusurlarından mizah yapmak üzerine kurgulanmıştır. Bunlar, genellikle Bilal adlı karakterin boyu, İbrahim adlı karakterin kilosu ve Mesut adlı karakterin burnu üzerine yapılan şakalardır. Aynı durum güzellik-çirkinlik kavramları için de geçerlidir. Üstünlük kuramı bağlamında düşünüldüğünde bu karakterlerin zayıf ya da toplumun genelinden ayrı düşen belirleyici özellikler diğer insanlarda gülme hissine yol açar. Farklı Bir Skeçten;

İbrahim (Gurme): Beyefendi çok özür diliyorum ama durumumu şöyle izah edecek

olursam. Efendim bu 45 günlük İtalya seyahatimde, 78 adet pizza, çeşitli soslarda

ve tatlarda 92 porsiyon makarna tükettim. Belki inanmazsınız ama ben ülkeden

çıkış yaparken 70 kiloydum şuanda 140’ı zorluyorum. Allah aşkına alın beni.

Hayati (Pasaport memuru): Sen insan kaçakçısısın be. Yahu senin içinde insan var

insan. Senin mesleğin neydi?

İbrahim: Gurmeyim

Hayati: Gurmeyeyim seni burada.

Uyumsuzluk;

 Bu teoriye göre gülme eylemi, umulmadık, mantıksız ya da bir yönüyle uygunsuz olan bir şeye gösterilen zihinsel bir tepkidir. Burada gülme eylemini başlatan duygular değil nesnelerdir. Yaşadığımız dünya, nesneler ve olaylar arasında belirli kalıpların yer aldığı düzenli bir dünyadır. İşte gülme eylemi bu kalıpların dışına çıkıldığında meydana gelir. Örneğin Uçak skecinde şu diyalog gerçekleşir;

Hüseyin: Bilal duydun mu, beleş sandviç varmış, cennete düştük.

Bilal: Niye o kadar şaşırıyorsun. Görende ilk defa uçağa biniyoruz zannedecek. (Kabin görevlisine seslenerek) Kardeş biz havaalanına gelmeden ineceğiz.

Farklı Bir Skeçten;

Hayati: Buyurun ne iş yapıyorsunuz?

Samet: Astronotum ben.

Hayati: Sen yanlış gelmişsin.

Samet: Yok ben buralıyım.

Hayati: Buralısın, astronotsun, valla senden bizde hiç yok ya. E buyur geç. Gerçi bizde uzay üssü de yok. Olsun be çanak anten filan tamir edersin.

Astronotun Türk toprakları için uyumsuz olduğu üzerinden mizah yapılır.

Rahatlama; 

Gülme durumunu ortaya çıkartan rahatlamanın iki biçimi vardır. “Kişi ya serbest kalan sinirsel enerjiyle bu duruma girebilir ya da gülme durumunun kendisi sinirsel enerjinin birikmesine neden olur.” Bu enerji dıştan gelen etkiyle gülme şeklinde ortaya çıkar. Özellikle cinsellik ve şiddet konusundaki toplumsal yasaklar, sinirsel enerjinin birikmesine ve gülmeyle ortaya çıkmasına yol açar.

Geleneksel toplumlarda en önemli baskı ve yasaklardan birisi cinselliktir. Bu durum birçok kültür için geçerlidir. Güldür Güldür Show’da bu durumun yansımaları gülmece yaratma malzemesi olarak sıkça kullanılır. Özellikle birçok bölümde işlenen “liseli ergen” tiplemeleri, ergenlik döneminde bastırılmış karşı cinse duyulan arzuları, gülmece yoluyla ortaya çıkarır.

"Ders Cinsel Eğitim" Skecinden;

Müdür: Kendi branşınızdan örnekler verin, olmadı başka derslerden örnekler verin.

Fikri: (Din kültürü öğretmeni) Hocam ben Din Kültürü Dersinde cumayı anlatacaktım; siz diyorsunuz ki cimâyı anlat. Bu nasıl yaman bir çelişki Hocam.

Müdür: İşte bakın her çelişki içinde bir ilişki barındırıyor. Bir şekilde siz de onu hayaledin ne yapayım.

Bir başka skeçten;

Fikri bir mafya babasını canlandırmaktadır. Adamı olan Hamza’ya yapacakları kaçakçılık faaliyeti hakkında bilgi verir ve bunu kimsenin duymaması gerektiğini tembih eder. Ancak o anda pencerede cam silen İbrahim ve Mustafa söylenen her şeyi duyarlar ve şu diyalog geçer:

Fikri: Cam mı siliyorsunuz lan siz? Sesimiz geliyor mu?

İbrahim: Asla, Allah cezamızı versin, hiç duymuyoruz abi.

Fikri: Nasıl duymuyorsunuz, emin misiniz?

Mustafa: Ya, sana yalan borcumuz mu var? Hayatta duymuyorum ben hiçbir şey.

Fikri: Ulan su niye geliyor o zaman?

İbrahim: Orasını karıştırma işte, illüzyon.

Fikri: İki kere iki?

Mustafa: Beş.

Fikri: Doğru duymuyorlar.

İbrahim ve Mustafa zor bir durumun içine düşmüşlerdir ve bu durumdan kurtulmak için yeni bir kaçış yolu bulmaları gerekmektedir. Fikri’nin sorduğu sorulara verdikleri mizahi cevaplar, içine düşülen zor durumun verdiği gerginliği alıp, gülme eylemini başlatmıştır.

Üstünlük teorisi duyusal, uyumsuzluk teorisi bilişsel, rahatlama teorisi fizyolojik temele dayannır. 

Ali Sunal'ın Etki

Ali Sunal bir oyuncu ya da yardımcı karakterden ziyade eleştirici rolündedir. Bu bakımdan seyirci onunla özdeşleşir. Seyirci olayı anlamadığı yerde onu referans alır. Bazı yerlerde kahkahayı patlatarak gülünecek yerleri işaret eder, gülme eylemini bulaşıcı hale getirir. Arada skeci durdurup oyunculara direktifler vererek istediklerini yaptırabiliyor olması, seyircide bir çeşit kontrol ilizyonu ve farklı senaryoları görmenin hoşnutluğunu yaşatır. Bazı kahkahaları abartılı şekildedir ve "oyuncuları kontrol edebilen" rolündeki birine göre seyirciye "baba-kontrol edebilen-figürünün" sahneyi onayladığı ve sevdiği hissiyatını aşılar.

Kaynakça

AVCI, C. (2020) Bir Televizyon Eğlencesi Mizah Teorileri Açısından Güldür Güldür Show; UluslaraRASI Halkbilim Dergisi