Bojack.. Şovmen, artist, eğlenceli ve bir o kadar da derin biri. Hepimiz diziyi izlerken, kendisine ve çevresine karşı bu kadar tutarsız ve anlamsız davranışlarda bulunan Bojack'e karşı, bir afallama içine girmişizdir. Her sezon artan depresiflik bir süre sonra iyice çözülür. Babası ve annesi işin içine girmeye ve flash back'ler patlamaya başladıkça işin aslını kavramaya başlarız. Tüm bu narsist, aktris, depresif, vurdumduymaz kişiliğinin altında meğer ... varmış. Hemen söyleyemem üzgünüm. Sonlara doğru bize Todd söyleyecek. Gelin sizlerle Bojack Horseman'ın psikolojisine bakalım.
BoJack Horseman; Dipsiz Bir Çukur
Bojack için araştımalara başladığımda bir tane kişilik bozukluğu çok dikkatimi çekti. Adeta puzzle ın parçaları tam oturuyordu. Öncelikle bu kişilik bozukluğunun tanı kriterlerine ve devamında Bojack'e ne kadar uyduğuna ve tüm bu davranışların nedenlerine dair bir yolculuk yapalım.Borderline Kişilik Bozukluğu Tanı Kriterleri
- Gerçek ya da imgesel bir terk edilmekten kaçınmak için çılgınca çabalar gösterirler.
- Gözünde aşırı büyütme ya da yerin dibine sokma arasında gidip gelen gergin ve tutarsız kişilerarası ilişkiler örüntüsü
- Kimlik kargaşası, belirgin ve sürekli bir biçimde tutarsız benlik algısı ve kendilik duygusu
- Kendine zarar verme olasılığı yüksek en az iki alanda dürtüsellik (para harcama, cinsellik, madde kullanımı, tehlikeli işler, tıkanırcasına yeme)
- Yineleyen intihar ile ilgili davranışlar, girişimler, göz korkutmalar ya da kendine zarar verme davranışı
- Duygudurumda belirgin tepkiselliğin olmasına bağlı olarak duygulanımda tutarsızlık
- Kronik boşluk duygusu
- Uygunsuz, yoğun öfke ya da öfkesini kontrol altında tutamama
- Zorlanmayla ilişkili, gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme (disosyatif) belirtileri vardır.
Bojack İçin - Kaçta Kaç?
Bojack İçin - Kaçta Kaç?Bojack açıkcası yukarıdaki kriterlerin çoğunluğunu belli ölçülerde barındırır. Terk edilmekten ve yalnız kalmaktan korkuyor olmasını en açık Todd ile ilişkisinde görürüz. Her ne kadar onu aşağılıyor ve değersiz gibi gösterse de onun yanından ayrılmasını istemediğini bazı kaygılı davranışlarında açığa vurur. Tutarsız kişiler arası ilişkileri ise en bariz Diane iledir. Kitabını yazdığı ve onu popüler ettiği dönemde son derece yakın bir arkadaşlık ilişkisine sahip olsalarda devamında çok gergin ve tutarsız arkadaşlık ilişkileri görülür. Ki diğer arkadaşları PC, Todd, Peanutbutter, Sarah Lynn ve daha fazlasıyla da onları önemsemiyor gibi göründüğü ya da onlara çok ihtiyacı olduğu görüntüsünü sıklıkla verir.
Kimlik kargaşasını kim olduğunu sorgulayarak göstermese de örtük bir tutarsız benlik algısına sahip olduğu görülebilir. Bu tutarsız arkadaşlık ilişkilerinde sıklıkla açığa çıkar. Aynı şekilde kim olduğunu bilmeyen biri yaşadığı kronik boşluk duygusunun verdiği majör depresyondan kurtulmak için intihar girişimlerinde veya kendine zarar verme davranışlarında bulunabilir. Bojack'in trafikde atak geçirip kırmızı ışıkda gaza basışını hatırlıyoruz. Ki bunun dışında yoğun alkol ve madde kullanımı, bu boşluk duygusundan kaçınmak için yapılan cinsellik, para harcama da bu alt başlıklarda birbiriyle ilişkilidir. Kronik boşluğa sahip olduğunu en net introda ki o karanlık gözlerde görebiliriz.
Uygunsuz yoğun öfke barındıran Bojack sıklıkla kendine kızdığı ya da başkalarına yaptığı kötülüklerin kötü hisini öfkeyle yine başkalarına yansıtarak bunu açığa çıkarıyor. Özellikle ailesine ve çocukluğuna karşı beslediği yoğun öfke, annesinin hastalığını umursamayşında görülür. Bunların dışında yoğun kaygı anlarında ne yapacağını bilemeyip kuşkucu düşüncelerinin sonucu olarak çok kötü kararlar verir. 2. sezonun sonunda yaptığı ve diğer sezonlar acısını çekeceği 18 yaşındaki kızla ilişkiye gireceği anda yakalanmasını, Srah Lynn'in ölüm anında oradan kaçıp tekrar dönmesini, final bölümünden önceki bölümde (herkesin final sandığı bölüm) yoğun alkol alarak kendi intiharını hazırlayışını örnek verebiliriz.
Yukarıda ki madeleri tek tek sağlıyor gibi görünse de aslında hepsi birbiriyle ilişkilidir. Peki böyle olmasının nedeni nedir?
Bojack - Neden Böyle?
Borderline kişilik bozukluğunun sebeplerine baktığımızda erken çocukluk döneminde destek ilgi ve bakımda eksiklik gibi travmatik faktörlerle beraber kalıtımda; çocukluk çağı travmasının yanında önemli oluş nedenlerinden biridir. Bojack için her flashbackde ailesinin ilgisiz ve dışlayıcı tavrı çok rahat görülür. İlk alkol kullanımını bile annesin yanında merak ederek küçük yaşta deneyimlemiştir. Babası ve annesinin gerilimli sevgisiz ilişkisi onun varlığının daha da ihmal edilmesine sebep olmuştur. Bunların yanın da annesinde mükemmellik beklentisi ve oğlunun asla hiçbir özelliğini, davranışını yeterli bulmayışı Bojack için travmatize edici nedenlerdendir. Bakıldığında annesininde benzer özellikler taşıyor olması (depresiz, yoğun alkol kullanan, çıkarcı) kalıtımsal nedenleri üzerine düşündürtüyor.
Linehan’ın Yatkınlık-Stres teorisi Borderline kişilik bozukluğunu biyolojik yatkınlık nedeniyle aile ortamında duygu, düşünce ve davranışları önemsenmeden, geçersiz kılınarak yetiştirilen insanların duygularını kontrol etmekte zorlandıklarını ve bu insanlarda Borderline’nin geliştiğini ileri sürer.
"Kötü şeyler yapıp sorunları ortadan kaldırıyormuş gibi kötü hissetmeye devam edemezsin. Daha iyi olmalısın! Senin bütün sorunun sensin. Alkol, uyuşturucu, mesleğinde başına gelen kötü şeyler veya çocukluğun değil, sensin. Sensin..."
Ayrıca çevresinin onun kötü biri olduğu söylemlerine rağmen geçmişinin travmatik yükünü de kabullenmek istemeyen Bojack Diane'den kendisine duymak istediklerini söylemesini istiyor;
“Bencil, narsist ve kendime zarar veren biri olduğumu biliyorum ama tüm bunların altında, derinlerde, ben iyi bir insanım ve bana iyi olduğumu söylemen gerekiyor. Diane? Lütfen söyle, Diane. Bana iyi olduğumu söyle. ”
Ve son..
Bojack her sezon ailesinin ve kendisinin bıraktığı travmatik geçmişiyle katlanarak yüzleşse de, bunu inkar ederek kaçmaya, bastırmaya çalışır. İntihar girişiminde havuzda boğulurken bir çeşit arafda kendisinden önce ölen tanıdıklarıyla bir arada yemek masasında bütün geçmişi ve ailesiyle yüzleşir. Bastırdığı travmalarıyla yüzleşmemek için alkol ve uyuşturucu kullanan, bir gün her şeyin yoluna gireceği umudu besleyen, iradesi zayıf, başkalarından onay bekleyen Bojack Horseman; dipsiz çukurdan kurtularak, hayatında -gerçekten- ilk defa her şeyi kabullendiğinin izlenimini son bölümde, son sahnede veriyor.
Hepimiz ailemizin yükünü, geçmişini taşıyoruz, her anlamda.Bütün bunların farkına varmak, bunun öfkesini yaşamak ve yeniden kim olduğumuza karar vermek zorundayız. Dizi her ne kadar depresif içeriğe sahip olsa da, sondan önceki bölümün final olması gerektiği söylensede, yine de bir umut penceresi bırakıyor. Adeta "her şeye rağmen yaşanabilir" mesajını verebilmek için...
