Genellemeler, hep olumsuz tarafı görmeler, başkalarının nasıl düşündüğünü varsayanlar ve daha fazlası.. Gelin sizlerle düşünce hatası neymiş ve nasıl yapılırmış ona bakalım.
Düşünce Hatası Nedir, Nasıl Yapılır?
Düşünce hataları genellikle olumsuz durumlarla ilişkilendirilen, sıkıntılı olunan anlarda birden bir gelen, ilk anda mantıklı, doğru gelen; çoğunlukla olumsuz varsayımlardır. Sorgulamaksızın kabul edilir ve gerçeklik çarpıtılır yanlış yorumlanır. Dayndıkları nokta daha sabit olan inançlarımız ve şemalarımızdır. Yani kişiye özgü deneyimlerle şekillenen bir düşünce akışının sonucudur.
Düşünce Hataları Genelde Şu Şekillerde Yapılır;
1.Aşırı Genelleme ("hep böyleyim", "her zaman başarısız oluyorum", daima.., kesinlikle..)
2. Ya Hep Ya Hiç Olarak Düşünme (ara seçenekler görülmez; mükemmel yapmazsam hiç yapmamalıyım"hiç mutlu olamayacağım", "bana hiç iyi davranmıyor", "hep karamsardım")
3.Olumsuzlukları Büyütmek ( Geçmişteki tüm olumsuzluklar hatırlanır, algıda seçicilik yapılır. "bardak kırıldı off, zaten dünde ayağım takılmıştı, geçen günde...)
4.Olumluyu Geçersizlemek ("Sınav iyi geçti ama sorular kolaydı"," birinci olmuş olabilirim ama diğerleri kötüydü"," tamam Oscar'ı almış olabilirim ama....")
5.Zihin Okumak (karşımızdakinin davranma veya söyleyeceği şeyleri önceden kestirmeye çalışarak tahmin yürütme; "söylememe gerek yok ne söyliyeceğini zaten biliyorum")
6.Hatalı Falcılık Yapmak (gelecekteki olumsuz senaryoyu olmuş gibi tepkivermek; "ya kaza yaparsan", "ya konuşurken keklersem", "ya söyleyeceklerimi unutursam", "ya yürürken adımlarımı doğru atamazsam",)
7.Duygusal Mantık Yürütmek (Olumsuz duyguyla duruma ilişkin kötü tahmin yapmak; " kötü hissediyorum, kesin kaybedeceğiz, kesin yapamayacağım")
8.Me'li, Ma'lı Düşünmek (önceden bir durum için geçerli olduğunda içsel olarak kabul edilen, daha sonrasında sorgulamaksızın gerçekmiş gibi düşünme; "hata yapmamalıyım, heyecan yapmamalıyım, üzüldüğümü göstermemeliyim")
9.Etiketlemek ("o hep kötü biri, yok hiç iyi olmadı", "şeklinde durumların ve insanların değişmeyeceği varsayımı)
10.Kişiselleştirmek (olaylara hep kendi suçuymuş gibi bakmak)
11.Felaketleştirme (çözülmesse dünyanın sonu geleceği inancı)
Bu düşünce hataları zamanla birikerek içinden çıkılamayacak bir hal alabilir. Bu durumda terapi yöntemlerinden Bilişsel Davranışçı Terapiyi bilmekte yarar var;
Bilişsel davranışçı terapi modeli, terapist ve danışanın işbirliği içinde çalışarak, danışanın otomatik düşünceleri ve bunların altında yatan temel inanç ve şemaları incelemesine olanak sağlar. Her bir düşünce, gözden geçirilmesi gereken ve bu işlem sonunda desteklenen veya çürütülen hipotez gibi değerlendirilir. Danışana otomatik düşüncelerini tanımasını, sorgulamasını ve değiştirmesini öğretir. Amaç hastayı kendi kendinin terapisti yapmak ve geleneksel danışan rolünden çıkararak düşünceleri üzerinde ilgili aktif olarak çalışmasını sağlamaktır.
